Poitiers
8916
31748085
2008-07-21T04:02:18Z
Alecs.bot
265428
robot Ajoute: [[cy:Poitiers]]
{{Communefra|nomcommune=Poitiers
|image=[[Image:Armoirie Ville Poitiers.png|100px]] [[Image:Logopoitiers.gif|55px]][[Image:Poitiers hill.jpg|centre|320px]]
|région={{Région Poitou-Charentes}} ([[chef-lieu]])
|département={{Département Vienne}} ([[préfecture]])
|arrondissement=[[Arrondissement de Poitiers|Poitiers]] ([[chef-lieu]])
|canton=Chef-lieu de 7 cantons
|insee=86194
|cp=86000
|maire= [[Alain Claeys]] ([[Parti socialiste (France)|PS]])
|mandat= [[2008]]-[[2014]]
|intercomm=[[Communauté d'agglomération de Poitiers]]
|longitude=0.336112
|latitude=46.581945
|alt moy=75 m
|alt mini=65 m
|alt maxi=144 m
|hectares=4 211
|km²=42
|sans=89 200 (agglo : 149 500)
|date-sans=INSEE [[2007]]
|dens=2 124
|nomhab=Pictavien(ne)s ou Poitevin(e)s
|siteweb=[http://www.mairie-poitiers.fr www.mairie-poitiers.fr]
|}}
'''Poitiers''', ''Potchiers''<ref>La traduction [[occitan]]e du toponyme serait ''Peitius''</ref> en [[poitevin (langue)|poitevin]] est une [[Commune française|commune]] [[france|française]], chef lieu du [[départements français|département]] de la [[Vienne (département)|Vienne]] et de la [[régions françaises|région]] [[Poitou-Charentes]].
Ses [[gentilé|habitants]] sont appelés les Poitevins (comme pour le Poitou)<ref>[http://atilf.atilf.fr/ Poitevin] sur le [[Trésor informatisé de la langue française]] ; consulté le 1{{er}} juin 2008</ref> ; on utilise parfois Pictaviens<ref>[http://www.habitants.fr/habitants_poitiers_86194.html Gentilé sur le site habitants.fr] Consulté le 17/07/2008.</ref>, un gentilé savant formé au {{XIXe}} siècle, dérivé du nom du peuple gaulois des [[Pictons]].
Devise de la ville : {{citation|Sainte, saine et savante}}.
== Géographie ==
=== Situation ===
[[Image:Topographie de poitiers.jpg|left|thumb|Topographie des environs de Poitiers]]
La ville de Poitiers est située sur le Seuil du Poitou, passage peu élevé entre le [[Massif armoricain]] à l'ouest et le [[Massif central]] à l'est. Elle se trouve à quelques kilomètres ([[Ligugé]]) de la {{refnec|"veine granitique" qui symbolise le point géographique du Seuil du Poitou}}. Il s'agit donc d'une voie de passage facile entre le [[Bassin parisien]] et le [[Bassin aquitain]], à 340 km au sud-ouest de [[Paris]], 180 km de [[Nantes]] et à 220 km de [[Bordeaux]]. Poitiers jouit donc d’une position favorable sur une route commerciale et militaire.
=== Site ===
Le site de Poitiers est un vaste promontoire en spatule enserré entre les vallées de la [[Boivre]] et du [[Clain]], qu'il domine d’une cinquantaine de mètres de haut. Les rivières ont creusé de profondes vallées. Ce promontoire est relié au plateau par un pédoncule étroit, au lieu-dit la ''Tranchée'', qui tire son nom du fossé creusé pour couper ce passage et isoler ainsi Poitiers du pays environnant. Le premier creusement daterait de l’[[oppidum]] gaulois, et il fut maintenu jusqu'au {{XVIIIe siècle}}. L'aspect défensif du site est donc prépondérant, mais son intérêt provient également d'une vaste superficie (2,3 km sur 1,3 km, soit 250 ha) très facilement défendable, jusqu'à l'invention de l'artillerie du moins. Ces deux caractères, étendue et facilité de la défense, ont fait que le site de la ville n'a pas été déplacé à l'époque romaine, comme cela est souvent arrivé ([[Alésia]], [[Lutèce]]). Ce vaste espace permettait de faire pâturer les troupeaux à l'abri, puis à partir du [[Moyen Âge]], d'aménager des jardins potagers et des vignes.
Les rivières étaient franchies sur des gués entretenus, sur les sites des actuels pont Joubert et pont Saint-Cyprien. En cas de siège, les gués étaient démolis.
Actuellement, la ville de Poitiers s'étend sur le plateau de part et d'autre des vallées, notamment en direction de l'est (campus universitaire, centre hospitalier, zones commerciales et d'habitation) et du Nord ([[technopole du Futuroscope]]).
=== Communes limitrophes ===
{| width ="40%" border = 0 align="center"
|-----
| width ="33%" align="center" | [[Migné-Auxances]]
| width ="33%" align="center" | [[Buxerolles (Vienne)|Buxerolles]], [[Chasseneuil-du-Poitou]]
| width ="33%" align="center" | [[Montamisé]]
|-----
| width ="33%" align="center" | [[Vouneuil-sous-Biard]]
[[Biard]]
| width ="33%" align="center" | [[Image:Compass rose pale.svg|100px|Poitiers]]
| width ="33%" align="center" | [[Bignoux]]
[[Sèvres-Anxaumont]]
|-----
| width ="33%" align="center" | [[Fontaine-le-Comte]]
[[Croutelle]]
| width ="33%" align="center" | [[Saint-Benoît (Vienne)|Saint-Benoît]]
| width ="33%" align="center" | [[Mignaloux-Beauvoir]]
|}
==Histoire==
{{article détaillé|Histoire de Poitiers}}
Poitiers a laissé son nom à trois grandes batailles :
* la première bataille de Poitiers [[507]], ou [[bataille de Vouillé]] est la moins connue. Elle fut remportée par [[Clovis Ier]] sur [[Alaric II]] roi des [[Wisigoths]] (au lieu appelé ''Campus Vogladensis'') au nord de Poitiers, et permit la conquête de toute la zone entre Loire et Pyrénées ;
* la [[Bataille de Poitiers (732)|bataille de Poitiers]] en [[732]] avec la victoire des [[Francs]] dirigés par [[Charles Martel]] sur les troupes [[Maures]] et leurs alliés ;
* la [[Bataille de Poitiers (1356)|bataille de 1356]], qui eut lieu à [[Nouaillé-Maupertuis]] près de Poitiers, avec la victoire des [[Angleterre|Anglais]] commandés par le [[Prince noir]] contre les [[France|Français]] du roi [[Jean Ier de France|Jean le Bon]].
(''Voir l'article [[Poitou]] pour les autres batailles du [[Seuil du Poitou]]'').
=== Antiquité ===
La ville existait déjà à l'arrivée de [[Jules César|César]], sous la forme d'un ''[[oppidum]]'' [[celte]] nommé ''Lemonum'', terme qui serait issu du [[Gaulois (langue)|gaulois]] « Lemo- » ''Orme''. La cité prit ensuite le nom définitif de Poitiers, en rapport avec le peuple des [[Pictons]]. Les [[Romains]] l'aménagèrent au {{Ier siècle}} de notre ère, la dotant d'[[arène]]s, de plusieurs [[Thermes romains|thermes]], d'au moins trois [[aqueduc]]s, le tout donnant un statut de premier plan à la ville. Les ruines de l’amphithéâtre existent encore en partie, car détruites en [[1857]]. Il existe aussi des vestiges d'un aqueduc, dit les [[Arcs de Parigny]].
Il est probable qu'au second siècle de notre ère, la ville fut la capitale de la province d'[[Aquitaine]].
Au {{IVe siècle}}, une épaisse muraille de six mètres d'épaisseur et dix de hauteur ceint la ville sur 2,5 kilomètres. Celle-ci est réduite au sommet et flanc est du promontoire.
[[Hilaire de Poitiers|Saint Hilaire]] évangélise la ville au {{IVe siècle}}. Les fondations du [[baptistère Saint-Jean (Poitiers)|baptistère Saint-Jean]] datent de cette époque.
''Voir aussi [[Vestiges archéologiques de Poitiers]]''
=== Moyen Âge ===
[[Image:PlacedeGaulle Poitiers.JPG|left|thumb|La place Charles-de-Gaulle et son héritage médiéval]]
À l'époque médiévale, Poitiers tire parti de son site défensif, et de sa situation géographique, loin du centre du pouvoir franc. Siège d'un évêché depuis le {{IVe siècle}}, la ville est également la capitale du comté du [[Poitou]], dont les [[Comte de Poitiers|comtes]] dirigent une importante principauté regroupant le Poitou et l'[[Aquitaine]].
Au {{IXe siècle}}, le nom de ''Grand-rue'' apparait dans les chartes. C'est la plus ancienne trace d'un nom de rue conservée en Europe. Cette rue correspond à la ligne de plus faible pente, et donc la moins fatigante, pour monter du gué (actuel pont) Saint-Joubert au plateau, et elle est un itinéraire remontant à l'[[Âge du Fer]]. Grossièrement orienté est-ouest, il servit d'axe [[decumanus|decuman]] au quadrillage orthogonal des rues à l'époque romaine. C'est également au IX{{e}} siècle que l'abbé Mellebaude fait construire l'hypogée des Dunes.
Une première tentative de création de [[commune (Moyen Âge)|commune]] a lieu, de façon autonome par les habitants en [[1138]] (peut-être par la confrérie Saint-Hilaire<ref>André Chédeville, « Le mouvement communal en France aux XI{{e}} et XII{{e}} siècles, ses éléments constitutifs et ses relations avec le pouvoir royal » ''in'' Robert Favreau, Régis Reche et Yves-Jean Riou (directeurs), ''Bonnes villes du Poitou et des pays charentais (XII{{e}}-XVIII{{e}} siècles) : Actes du colloque tenu à Saint-Jean-d’Angély les 24-25 septembre 1999'', publiés par la [[Société des antiquaires de l'Ouest]] ''in'' Mémoires de la Société des antiquaires de l'Ouest et des Musées de Poitiers, 5{{e}} série, tome VIII (2002), à Poitiers. ISBN 2-9519441-0-1, p 12</ref>), qui appellent les bourgs et villes voisins à former une ligue<ref>André Chédeville, ''Le mouvement communal en France...'', p 20</ref>. La commune est rapidement supprimée par le roi de France. [[Aliénor d'Aquitaine]] fit construire une nouvelle muraille au {{XIIe siècle}} longue de 6 000 mètres, enserrant tout le promontoire.
Lors de la révolte des fils d’[[Henri II d'Angleterre|Henri II]], la ville reste fidèle au roi d’Angleterre, ce qui lui permet d’obtenir une charte [[commune (Moyen Âge)|communale]] vers [[1175]]<ref>André Chédeville, ''Le mouvement communal en France...'', p 21</ref>{{,}}<ref>Robert Favreau, « Naissance des communes en Poitou, Aunis, Saintonge et Angoumois », ''in'' Robert Favreau, Régis Reche et Yves-Jean Riou (directeurs), ''Bonnes villes du Poitou et des pays charentais (XII{{e}}-XVIII{{e}} siècles) : Actes du colloque tenu à Saint-Jean-d’Angély les 24-25 septembre 1999'', publiés par la [[Société des antiquaires de l'Ouest]] ''in'' Mémoires de la Société des antiquaires de l'Ouest et des Musées de Poitiers, 5{{e}} série, tome VIII (2002), à Poitiers. ISBN 2-9519441-0-1, p 160</ref>, sur le modèle des [[Établissements de Rouen]]. La charte est confirmée par Aliénor d’Aquitaine en 1199, puis par les rois de France. Aliénor d’Aquitaine fait également des travaux au [[Palais de Justice de Poitiers|palais des comtes-ducs]] et construire un nouveau marché. Elle meurt à Poitiers en avril 1204, et la ville est prise par Philippe Auguste en août de la même année.
La route de [[Pèlerinage de Saint-Jacques-de-Compostelle|Saint-Jacques-de-Compostelle]] passant par Poitiers, la ville accueille de nombreux pèlerins, qui y font halte pour vénérer les reliques de sainte [[Radegonde]] ou de saint [[Hilaire de Poitiers|Hilaire]].
[[Image: Jeanne d'Arc.jpg|right|150px|thumb|[[Jeanne d'Arc]]]]
Au {{XIVe siècle}}, la ville échoit en apanage au troisième fils de [[Jean II le Bon]], le [[Jean Ier de Berry|duc de Berry]] (commanditaire des ''[[Très riches heures du duc de Berry]]''). Il embellit le [[palais de Justice de Poitiers|palais]] médiéval des comtes de Poitiers, en y aménageant notamment le donjon (dit ''tour Maubergeon''). De même il embellit l'ancien château triangulaire, visible dans le manuscrit des ''Très riches heures'', au mois de juillet. En 1385 il fait construire un des premiers [[beffrois]], le "Gros horloge", aujourd'hui disparu..
{{Article détaillé|Bataille de Poitiers (1356)}}
Pendant les heures les plus noires de la [[guerre de Cent Ans]], la ville accueillit le Parlement royal en [[1418]]. C'est également à Poitiers que [[Jeanne d'Arc]] fut examinée en [[1429]] avant de recevoir le commandement de l'[[ost]] royal. Profitant de la faveur royale et de la présence de nombreux érudits parisiens exilés, Poitiers obtient la création d'une [[Université]] en [[1431]]. Celle-ci compte 4 000 étudiants à la fin du {{XVe siècle}}.
=== Du {{s-|XVI|e}} à nos jours ===
[[Image:Futuroscope4.jpg|left|thumb|Le [[Futuroscope]] proche de Poitiers.]]
La ville s'assoupit à la [[Renaissance (période historique)|Renaissance]]. De fait, peu de changements ont lieu dans le tissu urbain, à part le percement de la rue de la Tranchée, et la construction de ponts qui remplacent les anciens gués. Quelques hôtels particuliers datent de cette époque : hôtels ''Jean Baucé'', ''Fumé'', ''Berthelot'', notamment.
Les poètes [[Joachim du Bellay]] et [[Pierre Ronsard]] sympathisent à l'[[Université de Poitiers]], avant de monter à Paris.
La ville tire sa prospérité essentiellement de ses fonctions administratives : justice royale, évêché, monastères, et l'intendance de la généralité du Poitou. C'est d'ailleurs de l'intendance que viennent quelques évolutions à la fin du {{XVIIIe siècle}} : le [[Paul Esprit Marie de la Bourdonnaye|vicomte de Blossac]], intendant de [[1750]] à [[1784]], fait aménager un jardin à la française (voir [[espaces verts de Poitiers]]). Il fait également abattre la muraille d'[[Aliénor d'Aquitaine]] et aménager des boulevards sur leur emplacement.
Au {{s-|XIX|e}}, de nombreuses casernes sont construites, faisant de Poitiers une ville de garnison. La gare est construite dans les [[années 1850]] et sera bombardée lors de la [[Seconde Guerre mondiale]], le 13 juin 1944.
{{précision nécessaire|Après la fin de la Seconde Guerre mondiale, la ville se vit victime de l'exode rural jusqu'au milieu des années 1980}}. L'activité de la ville bénéficie de la décentralisation industrielle dans les années 70, avec notamment l’implantation d’une usine [[Michelin]], [[Compagnie des Compteurs|compagnie des compteurs Schlumberger]] (compteurs industriels et résidentiels).
Le projet du [[Futuroscope]], construit en 1986-1987 sur une idée de [[René Monory]], a propulsé la ville au rang de centre touristique et a ouvert la cité à l'ère technologique et touristique. Aujourd'hui, Poitiers se visite en complément du parc et bénéficie d'une clientèle de plus en plus européenne notamment anglaise avec l'ouverture d'une ligne aérienne directe entre Poitiers et Londres Stansted.
== Démographie ==
{{Démographie|
1936= 44 269|
1954= 52 681|
1962= 62 178|
1968= 71 129|
1975= 81 313|
1982= 79 350|
1990= 78 894|
1999= 83 448|
2004= 87 400|
2007= 89 200|
sansdoublescomptes= 1962}}
== Économie et transports ==
[[Image:6087.jpg|rite|thumb|Gare de Poitiers.]]
Poitiers est le siège de la [[Chambre de commerce et d'industrie de la Vienne]]. Elle gère l’[[Aéroport de Poitiers-Biard]].
* [[Technologie]]s de pointe et [[recherche]] scientifique ([[Technopole du Futuroscope]])
* [[Aéroport de Poitiers-Biard]]
* [[Gare de Poitiers]]
* [[Ligne à grande vitesse Poitiers-Limoges]]
La ville est desservie par le réseau de bus de la communauté d'agglomération. Les 13 lignes, parcourues par 110 bus, sont exploitées par la régie des transports poitevins (RTP) sous la marque Vitalis.
Un projet de transport en commun en site propre a été proposé par plusieurs candidats aux élections municipales de 2008.
En février 2008, un service d'[[autopartage]] a été lancé sous le nom Otolis. Des véhicules, gérés par la RTP, sont disponibles dans 3 stations à Poitiers et dans une à Buxerolles. La réservation s'effectue par internet http://www.otolis.com/.
== Culture ==
'''Poitiers''' est classée [[Villes et Pays d'Art et d'Histoire|ville d'art et d'histoire]].
=== Architecture religieuse ===
[[Image:PoitiersEglise Notre Dame.JPG|left|thumb|Église [[Notre-Dame la Grande]]]]
La ville de Poitiers, aujourd'hui encore surnommée la « ville aux cent clochers », compte de nombreuses églises.
* Église Sainte-Radegonde de Poitiers, qui faisait partie de l'[[abbaye Sainte-Croix de Poitiers|abbaye Sainte-Croix]], le premier couvent de femmes fondé en Europe par la reine [[Radegonde]], épouse de [[Clotaire Ier|Clotaire I{{er}}]], roi des Francs ; Elle comporte un portail gothique flamboyant, en opposé à son architecture globalement romane. Le chœur de l’église est recouvert de fresque. Dans la crypte se trouve le tombeau de la sainte-reine. C'est un lieu de pèlerinage.
* Église Saint-Hilaire le Grand ; Etape sur les Chemins de Compostelle depuis le 12{{e}} siècle, l'église Saint-Hilaire le Grand est inscrite, à ce titre, au Patrimoine Mondial de l'UNESCO. Construite au {{s-|X|e}} sur les vestiges d'une nécropole gallo-romaine, la décision de sa fortification est prise en 939<ref >Histoire de la France urbaine, la ville médiévale, Duby,Seuil,ISBN 2-02-005666-6</ref>. L'église du célèbre évêque poitevin Hilaire offre un chœur et un transept romans d'une hauteur impressionnante et d'une grande luminosité. Remarquable par l'équilibre des volumes, le déambulatoire de Saint-Hilaire ouvre sur quatre chapelles ornées de peintures murales romanes représentant une des premières scènes peintes de l'Apocalypse.
Toute la voûte de la nef et une grande partie des murs de cette nef ont été détruites au moment de la Révolution. Amputée de moitié l’église est devenue paroissiale au début du 19{{e}} siècle, après le concordat.
À l’origine la nef, large de 15 m, était couverte d’une charpente. Puis on décida de la voûter, et, pour réduire la largeur de la portée, on jeta deux rangées de supports, qui déterminèrent les deux couloirs latéraux qui existent avant les autres nefs latérales proprement dites. Lorsqu’on décida, dans la seconde moitié du {{s-|XIX|e}} de reconstruire la nef détruite à la Révolution, on pensa que la voûte avait consisté en une file de coupoles. D’après le témoignage d’un voyageur, Claude Perrault, l’architecte de la colonnade du Louvre, en 1669, on sait aujourd’hui que la nef était à l’origine couverte en berceau avec doubleaux.
Pour permettre l’établissement d’une rue la nef fut diminuée, à l’ouest, d’une travée et demie.
Dans cette remise en état de l’église un orgue fut installé en 1884. Il est classé monument historique.
* Église [[Notre-Dame la Grande]], romane, à la façade sculptée exceptionnellement riche,
* [[Cathédrale Saint-Pierre de Poitiers|Cathédrale Saint-Pierre]] ;
* [[église Saint-Jean de Montierneuf|Église de Montierneuf]].
=== Architecture militaire ===
* Vestiges de la muraille d'[[Aliénor d'Aquitaine|Aliénor]] à la Tranchée ;
* Tours de cette même muraille dans la vallée de la [[Boivre]] (actuels établissements de la poste) ;
* Tours du château de [[Jean Ier de Berry|Jean de Berry]], au confluent du [[Clain]] et de la Boivre.
=== Architecture civile ===
[[Image:Poitiers - Palais de Justice 2.jpg|thumb|Le Palais de Justice de Poitiers.]]
* [[Palais de Justice de Poitiers|Palais de Justice]], ancien palais des [[Comte de Poitiers|comtes]] de Poitiers, avec notamment la Tour Maubergeon, l'ancien donjon réaménagé à la fin du Moyen Âge ;
* nombreuses maisons à [[colombage]]s, notamment rue de la Chaîne, place du marché Notre-Dame, rue de la Regratterie, rue des Vieilles Boucheries ;
* Hôtels particuliers de riches bourgeois : Hôtels Fumé et Berthelot (rue de la Chaîne, abritent l'actuelle Université d'[[Histoire]] et de [[Sciences humaines]]), du Puygarreau.
=== Musées ===
Poitiers compte deux musées, ils sont ouverts tous les jours et proposent une tarification avantageuse permettant de visiter les deux musées à moindres frais et dans une période d'une année.
L'actuel directeur est M. [[Yves Bourel]], conservateur et ancien directeur du musée de l'[http://sandelin.idm3.fr/ Hôtel Sandelin] à [[Saint-Omer (Pas-de-Calais)|Saint-Omer]]. M. [[Yves Bourel]] a en charge la restructuration des musées de Poitiers et le lancement du projet [[Pôle Muséal]] de la ville de Poitiers.
* '''[[Musée Sainte-Croix]]'''
C'est le plus grand musée de la ville. Construit en 1974 sur les plan de l'architecte poitevin [[Jean Monge]], le musée Sainte-Croix se dresse à la place de l'ancienne [[Abbaye Sainte-Croix de Poitiers|abbaye Sainte-Croix]]. C'est une vaste structure de béton et de verre, dans le plus pur style des années [[1970]]. actuellement en travaux. Il accueille en exposition permanente les époques de la [[préhistoire]] à l'[[art contemporain]], en passant par la période médiévale et les [[Beaux-Arts (disciplines)|Beaux-Arts]]. Il possède notamment plusieurs sculptures majeures de Camille Claudel.
* '''Musée Rupert de Chièvres'''
[[Image:Musee de Chievres.jpg|thumb|Musée Rupert de Chièvres.]]
Deuxième musée de la ville de Poitiers, le musée Rupert de Chièvres est un ancien hôtel particulier situé en plein centre-ville, entre la préfecture et l'hotel de ville. Le musée tient son nom de [[François-Marie Rupert de Chièvres]], un gentilhomme du {{XIXe siècle}} qui y habitait. Rentier, Rupert de Chièvres a constitué une collection de peintures des écoles hollandaises et flamandes, mais aussi de mobiliers et de faïences. Le musée couvre les périodes inexplorées par le musée Sainte-Croix, du {{XVIe siècle}} au {{XVIIIe siècle}}. L'ambiance y est celle d'une maison de collectionneur, le musée, en mai 2007, est sorti d'une période de fermeture pour travaux destinés à améliorer l'éclairage des oeuvres, à ouvrir un cabinet de faïences (plus de 120 pièces présentées !) et à réaménager les collections. Ainsi, la chaise à porteurs, le billard français et le lit ne sont plus présentés aux visiteurs, au grand dam des enfants, mais le musée ne perd rien de son charme, au contraire puisque, aussi bien quantitativement que qualitativement, les collections visibles se sont enrichies.
==== Œuvres ====
La localisation exacte des œuvres, peut être modifiée entre les deux musées.
* ''[[La Mort de Hyacinthe]]'' de [[Jean Broc]], musée Rupert de Chièvres.
* ''[[La Générosité des dames romaines]]'', [http://www.photo.rmn.fr/cf/htm/CSearchZ.aspx?o=&Total=22&FP=48754964&E=22S39UWB14FNI&SID=22S39UWB14FNI&New=T&Pic=4&SubE=2C6NU0H9VINX tableau] de [[Louis Gauffier]], musée Rupert de Chièvres.
* ''[[Œdipe maudissant Polynice]]'' de [[Jacques Augustin Catherine Pajou]], déposé par le musée du Louvre en 1872.
=== Établissements culturels ===
* Médiathèque [[François-Mitterrand]].
* Espace [[Mendès-France]], centre de culture scientifique, technique et industrielle.
* [[Confort Moderne]], salle de concert, d'exposition.
* Théâtre-scène nationale, théâtre, danse, cinéma art et essai.
* Conservatoire national de région.
* Musées, voir section précédente
=== Manifestations culturelles ===
* Les rencontres cinématographiques Henri Langlois, festival de court-métrage.
* [http://www.lesexpressifs.com Les Expressifs] : le festival du spectacle de rue.
* Trouver Sonnette à son Pied : le festival en appartements et autres lieux insolites.
* La Semaine estudiantine, organisée au printemps par les [[Bitard]]s.
* Les Rencontres Gourmandes du Poitou manifestation organisée par la Confrérie de la Grand'Goule
* [http://makeart.goto10.org make art] : festival dédié aux mondes du libre et des arts numériques.
== Éducation ==
[[Image:Sciences_Po_Poiters.jpg|thumb|right|150px|Hôtel-Chaboureau, 1{{er}} cycle Amérique Latine, Espagne et Portugal]]
La ville de Poitiers a une ancienne tradition universitaire. L'[[Université de Poitiers]] a été fondée en [[1431]] et a accueilli un grand nombre de penseurs renommés. Poitiers est actuellement l'une des villes les plus étudiantes de France (avec plus de 26 600 élèves dans l'enseignement supérieur), en considérant la proportion d'étudiants à la population totale (très légèrement en-dessous de 14%). Elle accueille des facultés de sciences, géographie, histoire, langues, des [[école d'ingénieur|écoles d'ingénieurs]] : l'[[ENSMA]] (École nationale supérieure de mécanique et d'aérotechnique de Poitiers) et l'[[ESIP]] (École supérieure d'ingénieurs de Poitiers). En centre-ville se trouve le campus de l'[[ESCEM]] (École supérieure de commerce et de management) ainsi que l'IAE (Institut d'Administration des Entreprises).Elle accueille également en grand nombre de centres de formation privés, comme l'[[Isfac]].
Depuis [[1991]], l'[[ENSMA]] et une partie de la faculté des sciences (le SP2MI) ont été relocalisées sur la [[technopole du Futuroscope]].
Le CESCM ([[Centre d'études supérieures de civilisation médiévale]]) est un pôle de recherche de référence dans son domaine, il est hébergé dans l'hôtel Berthelot du {{XVe siècle}}.
Depuis [[2001]], la ville de Poitiers accueille le "Premier Cycle Amérique Latine, Espagne et Portugal" de l'[[Institut d'études politiques de Paris]] (Sciences Po Paris).
== Espaces verts ==
Le plus célèbre est le parc de [[Paul Esprit Marie de la Bourdonnaye|Blossac]] siège d'un petit parc animalier. La communauté d'agglomération de Poitiers mène un effort d'extension des espaces verts, notamment le long des vallées du [[Clain]] et de ses affluents. Ces terrains autrefois construits sont souvent en zone inondable. Ces nouveaux espaces verts s'ajoutent aux squares et jardins publics plus anciens.
Voir [[Espaces verts de Poitiers]]
== Galerie ==
{{message galerie}}
<gallery perrow="6">
Image:Imm007ParcDeBlossacPoitiersFrance050105smallGFDLMelusin.jpg|Parc de Blossac
Image:Parc de Blossac.jpg|Remparts du parc de Blossac
Image:2018.jpg|Palais de Justice
Image:Saint-Jean-de-Montierneuf-de-Poitier.jpg|Saint-Jean-de-Montierneuf
Image:Mairie-de-Poitiers.jpg|Hôtel de ville
Image:Mairie_de_Poitiers.jpg|Hôtel de ville (2)
Image:Ndg poitiers.jpg|Notre-Dame la Grande (les couleurs sont dues à des illuminations qui tentent de reproduire les peintures médiévales)
Image:Poitiers Eglise Notre Dame.JPG|Clocher à écailles de [[Notre-Dame la Grande]]
Image:2029.jpg|Notre-Dame-la-Grande
Image:2026.jpg|La place Charles-de-Gaulle
Image:Ndg poitiers2.jpg|Notre-Dame la Grande
Image:Futuroscope 1.jpg|Parc du Futuroscope
Image:PoitiersEscalier.jpg|Escalier des Coloniaux (de la gare au Plateau)
Image:Poitiers dunes.jpg|Centre-ville depuis le Plateau des Dunes
Image:Cathédrale 2.JPG|Cathédrale de Poitiers
Image:Baptistère.JPG|Baptistère Saint-Jean
Image:Eglise Saint Germain.JPG|Eglise Saint-Germain
Image:Hôtel Fumé.JPG|Hôtel Fumé
Image:Sainte Radegonde 1.JPG|Eglise Sainte-Radegonde
Image:Poitiers-Statue de la vierge.jpg|Statue de la vierge
Image:Statue de la Liberté 2.JPG|Statue de la Liberté
Image:Vieilles maisons 16.JPG|Maison dite "des trois clous" (XVe s), Grand'rue
Image:Vieilles maisons 15.JPG|Grand-Rue
Image:Saint Hilaire Poitiers.jpg|Eglise Saint Hilaire
Image:Saint Hilaire Poitiers 2.jpg|Eglise Saint Hilaire (2)
Image:La Pierre Levee.jpg|La Pierre Levée
</gallery>
== Panorama de la ville ==
{{Panorama|
légende=Panorama de Poitiers, vu du Rocher de Coligny (quartier des ''Dunes'')|
image=Panorama de Poitiers.jpg|
largeur=2500px
}}
== Personnalités ==
Parmi les artistes ou personnalités qui sont nés ou ont vécu à Poitiers :
*Saint [[Hilaire de Poitiers|Hilaire]], premier évêque de Poitiers (consulter la [[Liste des évêques de Poitiers]])
* Sainte [[Radegonde]], fonda le premier monastère de femmes en occident, l'[[abbaye Sainte-Croix de Poitiers]].
* [[Léger d'Autun|Saint Léger]] (VIIe siècle)
*[[Richard Cœur de Lion]], dit Richard I{{er}} d'Angleterre, duc d'Aquitaine
*[[Jean Sans Terre]], comte du Poitou.
*[[Gabriel Massé]], jurisconsulte français ;
* Les [[Ramnulfides]], [[Liste des comtes de Poitiers|comtes de Poitiers]] et ducs d’Aquitaine, dont :
* [[Guillaume IX de Poitiers]], dit Le Troubadour, comte de Poitiers
* [[Aliénor d'Aquitaine]], reine de France
*[[Diane de Poitiers]], favorite du roi de France, [[Henri II de France|Henri II]] (son lieu de naissance est cependant incertain, il se pourrait qu'elle soit née dans la [[Département de la Drôme|Drôme]])
* [[Jean Bouchet]], a laissé de nombreuses poésies et quelques livres d'histoire estimés..
*Sainte [[Agnès de Poitiers (sainte)|Agnès]], première abbesse de la première [[abbaye de Sainte-Radegonde]]
* Le ministre [[Charles Cochon de Lapparent]] est mort à Poitiers.
* [[Jean Vilain]], ([[1836]] Poitiers/[[1863]] [[Camerone]] ) [[sous-lieutenant]] de la [[Légion étrangère]] lors de la [[Bataille de Camerone]]
* [[Louis Vierne]],([[1870]] Poitiers/[[1937]] Paris ) [[organiste]] et [[compositeur]]
* [[Camille Guérin]], né à Poitiers en [[1872]], il a découvert en [[1924]] le [[vaccin contre la tuberculose]] avec [[Albert Calmette]] (le [[B.C.G]]).
* [[Jules Berry]], acteur, né à Poitiers le [[9 février]] [[1883]].
* [[Abel Bonnard]], né à Poitiers en [[1883]], romancier, essayiste et homme politique
* [[Jacques Masteau]], né en [[1903]] à Poitiers, homme politique
* [[Jean Nocher]], né à Poitiers en [[1908]], journaliste, producteur d'émissions de radio et de télévision, fondateur des groupes francs de la Loire et dirigeant du mouvement Franc-Tireur durant l'Occupation, ancien député de la Loire
* [[Pierre Abelin]] (1909-1977), homme politique,ancien ministre.
* [[Michel Foucault]], ([[1926]] Poitiers/[[1984]] Paris), philosophe français
* [[Dominique Jamet]], né en [[1936]] à Poitiers, journaliste, écrivain, ancien président de l'établissement public de la [[Bibliothèque de France]].
* [[Marie-France Garaud]], née en [[1934]] à Poitiers, avocate, femme politique, députée européenne, présidente depuis [[1982]] de l'[[Institut International de Géopolitique]].
*[[Jean-Pierre Raffarin]], né en [[1948]] à Poitiers, ancien président de la [[région Poitou-Charentes]], ancien premier ministre et ministre.
*[[René Monory]], fondateur du [[Futuroscope]], ancien président du [[conseil général de la Vienne]], ancien président du [[Sénat]], ancien ministre.
* [[Joël Robuchon]],né en [[1945]] à Poitiers, cuisinier
* [[Philippe Autexier]],historien de la musique spécialiste de Mozart, né à Châtellerault en 1954 et mort à Poitiers en 1998.
* [[Michel Brunet (paléoanthropologue)|Michel Brunet]], professeur à l'[[Université de Poitiers]], il a découvert, en [[2002]], [[Toumaï]], le premier représentant de l'espèce [[Sahelanthropus tchadensis]], âgée de 7 millions d'années, actuellement l'un des plus anciens ancêtres de l'Homme, peut-être bipède comme lui.
* [[Mahyar Monshipour]], boxeur, champion du monde.
* [[Brian Joubert]], né à Poitiers, patineur, champion du monde.
*[[René Descartes|Descartes]], étudia le droit à l'université de Poitiers, philosophe.
*[[Antoine Thibeaudeau]], né à Poitiers en 1765, mort en 1854. Il fut membre de la Convention, du Conseil des Cinq-Cents, conseiller d'État et préfet de l'Empire. Il a laissé de nombreux ouvrages d'histoire sur cette époque.
== Vie militaire ==
Éloignée des frontières mais située à un nœud de communications, la ville de Poitiers a accueilli de nombreuses unités militaires en garnison : régiment d’artillerie, de cavalerie, et le [[125e régiment d'infanterie de ligne|125{{e}} régiment d’infanterie]].
Actuellement, la seule unité importante est le RICM ([[Régiment d'infanterie-chars de marine]]).
== Administration ==
Poitiers est chef-lieu de sept cantons :
* Le 1{{er}} canton est formé d'une partie de Poitiers et de la commune de [[Migné-Auxances]] (14 577 habitants);
* Le 2{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et de la commune de [[Buxerolles (Vienne)|Buxerolles]] (18 099 habitants);
* Le 3{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et de la commune de [[Mignaloux-Beauvoir]] (22 467 habitants);
* Le 4{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et de la commune de [[Saint-Benoit (Vienne)|Saint-Benoit]] (18 090 habitants);
* Le 5{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et des communes de [[Croutelle]], [[Fontaine-le-Comte]], [[Ligugé]] et [[Vouneuil-sous-Biard]] (15 932 habitants);
* Le 6{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et de la commune de [[Biard]] (14 162 habitants);
* Le 7{{e}} canton est formé d'une partie de Poitiers et des communes de [[Chasseneuil-du-Poitou]] et [[Montamisé]] (23 728 habitants).
Poitiers fait partie de la [[Communauté d'agglomération de Poitiers]] (CAP) qui regroupe les communes de [[Biard]], [[Buxerolles (Vienne)|Buxerolles]], [[Chasseneuil-du-Poitou]], [[Fontaine-le-Comte]], [[Mignaloux-Beauvoir]], [[Migné-Auxances]], [[Montamisé]], Poitiers, [[Saint-Benoit (Vienne)|Saint-Benoit]] et [[Vouneuil-sous-Biard]]. Au {{1er janvier}} [[2005]], les communes de [[Béruges]] et [[Croutelle]] sont entrées dans l'agglomération, qui, en [[2006]], totalise ''130 710'' habitants.
{{boîte déroulante
|titre= Liste des maires de Poitiers avant la Révolution française
|label=[dérouler]
|contenu=
{{ÉluDébut|Titre=Liste des maires de Poitiers avant la Révolution française <ref>[[Robert Favreau (historien)|]] et Jean-Marc Roger, « Les Archives municipales de Poitiers antérieures à la Révolution », ''in'' Robert Favreau, Régis Reche et Yves-Jean Riou (directeurs), ''Bonnes villes du Poitou et des pays charentais (XII{{e}}-XVIII{{e}} siècles) : Actes du colloque tenu à Saint-Jean-d’Angély les 24-25 septembre 1999'', publiés par la [[Société des antiquaires de l'Ouest]] ''in'' Mémoires de la Société des antiquaires de l'Ouest et des Musées de Poitiers, 5{{e}} série, tome VIII (2002), à Poitiers. ISBN 2-95194441-0-1, p 445-455</ref>}}
{{Élu|Début=1200 |Fin= |Identité= Savary |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1202 |Fin= |Identité=Soronet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1213 |Fin=1215 |Identité=Robert Regnaut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1216 |Fin=1221 |Identité=Hilaire Berland |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1222 |Fin= |Identité=Guillaume Le Berger |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=[avant 1223] |Fin= |Identité=Guillaume Dalone |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1223 |Fin=1227 |Identité=Guillaume Bernard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1228 |Fin=1229 |Identité=Guillaume de la Charité |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1229 |Fin=1230 |Identité=Pierre Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=[avant 1240] |Fin= |Identité=Guillaume Grossin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1240 |Fin=1241 |Identité=Aimery Pouvreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1241 |Fin=1242 |Identité=Pierre de la Charité |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1242 |Fin=1243 |Identité=Guillaume Bernard, puis Pierre de la Charité |Parti= |Qualité=2{{e}} élection tous deux }}
{{Élu|Début=1243 |Fin=1244 |Identité=Pierre Garnier |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1244 |Fin=1245 |Identité=Michel Le Gaut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1245 |Fin=1246 |Identité=Pierre Larchier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1246 |Fin=1247 |Identité=Guillaume Grossin |Parti= |Qualité= 2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1247 |Fin=1248 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité= 3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1248 |Fin=1249 |Identité=Aimery Pouvreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1249 |Fin=1250 |Identité=Hilaire Foucher |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1250 |Fin=1251 |Identité=Guillaume Morail |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1251 |Fin=1252 |Identité=Pierre de la Charité |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1252 |Fin=1254 |Identité=Jean de Berry |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1254 |Fin=1256 |Identité=Guillaume Morail |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1256 |Fin=1257 |Identité=Hilaire Berland |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1257 |Fin=1258 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1258 |Fin=1259 |Identité=Jean de Berry |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1259 |Fin=1260 |Identité=Barthélemy Larchier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1260 |Fin=1261 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1261 |Fin=1262 |Identité=Guillaume Le Berger |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1262 |Fin=1263 |Identité=Pierre de Neuville |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1263 |Fin=1264 |Identité=Guillaume Barbier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1264 |Fin=1265 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité=6{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1265 |Fin=1266 |Identité= Jean de Berry |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1266 |Fin=1267 |Identité=Girard de Reims |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1267 |Fin=1268 |Identité=Pierre Garnier |Parti= |Qualité=7{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1268 |Fin=1269 |Identité=Guillaume Barbier |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1269 |Fin=1270 |Identité= Guillaume de la Charité |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1270 |Fin=1271 |Identité=Jean Fort |Parti=|Qualité= }}
{{Élu|Début=1271 |Fin=1273 |Identité=Pierre Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1273 |Fin=1274 |Identité= Girard de Reims |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1274 |Fin=1275 |Identité= Guillaume Bernard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1275 |Fin=1276 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1276 |Fin=1277 |Identité= Girard de Reims |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1277 |Fin=1278 |Identité=Guillaume Dornière |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1278 |Fin=1279 |Identité= Guillaume de la Charité |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1279 |Fin=1280 |Identité=Robert Le Roy |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1280 |Fin=1281 |Identité=Pierre Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1281 |Fin=1282 |Identité= Guillaume Barbier |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1282 |Fin=1283 |Identité=Aimery de Taunay |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1283 |Fin=1284 |Identité= Pierre Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1284 |Fin=1285 |Identité= Guillaume de la Charité |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1285 |Fin=1286 |Identité= Robert Le Roy |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1286 |Fin=1287 |Identité=Guillaume Doride |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1287 |Fin=1288 |Identité=Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1288 |Fin=1289 |Identité=Aimery Odonnet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1289 |Fin=1290 |Identité= Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1290 |Fin=1291 |Identité= Aimery Odonnet |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1291 |Fin=1292 |Identité= Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1292 |Fin=1293 |Identité= Robert Le Roy |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1293 |Fin=1294 |Identité= Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1294 |Fin=1295 |Identité= Robert Le Roy |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1295 |Fin=1296 |Identité= Pierre Painchaut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1296 |Fin=1297 |Identité= Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1297 |Fin=1298 |Identité= Guillaume Laurens|Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1298 |Fin=1299 |Identité= Aimery Odonnet |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1299 |Fin=1301 |Identité= Guillaume de Neuville |Parti= |Qualité=6{{e}} et 7{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1301 |Fin=1302 |Identité=Guillaume Lalleman ou Allemant |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1302 |Fin=1303 |Identité=Itier Bernard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1303 |Fin=1304 |Identité=Aimery Odonnet |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1304 |Fin=1305 |Identité=Guillaume Bernard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1305 |Fin=1306 |Identité=Naudet Dausseure ou d’Auxerre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1306 |Fin=1307 |Identité=Guilllaume Bernard |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1307 |Fin=1310 |Identité= Guillaume Lalleman |Parti= |Qualité=2{{e}}, 3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1310 |Fin=1312 |Identité=Guillaume de Berry |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1312 |Fin=1313 |Identité=Pierre de Berry ou de Bourges |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1313 |Fin=1314 |Identité=Guillaume Lalleman |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1314 |Fin=1315 |Identité=Pierre de Berry |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1315 |Fin=1316 |Identité= Guillaume Lalleman |Parti= |Qualité=6{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1316 |Fin=1320 |Identité=Guillaume Coindé |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}}, 3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1320 |Fin=1321 |Identité=Robert de Londres |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1321 |Fin=1322 |Identité=Jourdain Flory |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1322 |Fin=1323 |Identité=Guillaume Lalleman |Parti= |Qualité=7{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1323 |Fin=1324 |Identité=Guillaume Coindé |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1324 |Fin=1325 |Identité=Jean Guichard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1325 |Fin=1328 |Identité=Guillaume Lalleman |Parti= |Qualité=8{{e}}, 9{{e}} et 10{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1328 |Fin=1330 |Identité=Guillaume Garreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1330 |Fin=1331 |Identité=Guillaume du Pont |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1331 |Fin=1332 |Identité=Itier Bernard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1332 |Fin=1333 |Identité=Guillaume Coindé |Parti= |Qualité=6{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1333 |Fin=1334 |Identité= Robert de Londres |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1334 |Fin=1335 |Identité=Jean Guichard |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1335 |Fin=1336 |Identité=Guillaume Jude |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1336 |Fin=1337 |Identité=Guillaume Garreau |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1337 |Fin=1338 |Identité=Guillaume Gargouilleau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1338 |Fin=1339 |Identité=Pierre Thibaut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1339 |Fin=1340 |Identité=Guillaume Gaborreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1340 |Fin=1342 |Identité=Guillaume du Pont |Parti= |Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1342 |Fin=1343 |Identité=Guillaume Garreau |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1343 |Fin=1345 |Identité=Guillaume Langlois |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1345 |Fin=1346 |Identité=Robert Flory |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1346 |Fin=1348 |Identité=Jean Barré |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1348 |Fin=1349 |Identité= Guillaume Garreau |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1349 |Fin=1351 |Identité=Jean Barré |Parti= |Qualité=3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1351 |Fin=1352 |Identité=Guillaume Garreau |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1352 |Fin=1356 |Identité=Aimery d’Ayron |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}}, 3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1356 |Fin=1357 |Identité=Herbert Guichard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1357 |Fin=1361 <br/>(date de fin incertaine) |Identité=Aimery d’Ayron |Parti= |Qualité=5{{e}}, 6{{e}}, 7{{e}} et 8{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1361 |Fin=1362 |Identité= Jean Barré |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1362 |Fin=1364 (ou 1366) |Identité= Aimery d’Ayron |Parti= |Qualité=9{{e}} élection (?) }}
{{Élu|Début=1366 |Fin=1367 |Identité=Simon Mourraut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1367 |Fin=1370 |Identité=Jean Garineau |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1370 |Fin=1371 |Identité=Jean de Taunay |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1371 |Fin=1372 |Identité=Jean Regnaut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1372 |Fin=1373 |Identité=Jean Bigot |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1373 |Fin=1375 |Identité=Jean Regnaut |Parti= |Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1375 |Fin=1378 |Identité=Pierre Regnaut |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1378 |Fin=1380 |Identité=James Guichard |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1380 |Fin=1385 |Identité=Pierre Regnaut |Parti= |Qualité=4{{e}}, 5{{e}}, 6{{e}}, 7{{e}} et 8{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1385 |Fin=1386 <br/> mort en août |Identité= James Guichard |Parti= |Qualité=3{{e}} et 4{{e}} élections<br/>Remplacé par Pierre Regnaut }}
{{Élu|Début=1387 |Fin=1389 |Identité=Guillaume Taveau |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1389 |Fin=1390 |Identité= Pierre Regnaut |Parti= |Qualité=9{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1390 |Fin=1392 |Identité=Hilaire Larcher |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1392 |Fin=1395 |Identité=Denis Gillier |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1395 |Fin=1400 |Identité=Guillaume Taveau |Parti= |Qualité=3{{e}}, 4{{e}}, 5{{e}}, 6{{e}} et 7{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1400 |Fin=1402 |Identité=Hugues Giraut |Parti=|Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1402 |Fin=1404 |Identité=Pierre Regnaut<ref>Homonyme du précédent</ref> |Parti=|Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1404 |Fin=1405 |Identité=Étienne Gratien |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1405 |Fin=1406 |Identité=Guillaume Parthenay, dit Pape |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1406 |Fin=1408 |Identité=Jean Macé |Parti=|Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1408 |Fin=1409 |Identité=Guillaume de Lerberie |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1409 |Fin=1410 |Identité=Jean Macé |Parti=|Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1410 |Fin=1412 |Identité=Guillaume Parthenay |Parti=|Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1412 |Fin=1414 |Identité=Guillaume Taveau |Parti=|Qualité=8{{e}} et 9{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1414 |Fin=1416 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1416 |Fin=1417 |Identité=Jean Guichard |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1417 |Fin=1418 |Identité=Jean Larcher |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1418 |Fin=1419 |Identité=Herbert Taunay |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1419 |Fin=1420 |Identité=Jean Larcher |Parti=|Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1420 |Fin=1421 |Identité=Jean Guichard |Parti=|Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1421 |Fin=1422 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1422 |Fin=1423 |Identité=Herbert Taunay |Parti=|Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1423 |Fin=1426 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=4{{e}}, 5{{e}} et 6{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1426 |Fin=1429 |Identité=Jean Larcher |Parti=|Qualité=3{{e}}, 4{{e}} et 5{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1429 |Fin=1430 |Identité=Simon Mourraut |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1430 |Fin=1431 |Identité=Herbert Taunay |Parti=|Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1431 |Fin=1433 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=7{{e}} et 8{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1433 |Fin=1434 |Identité=Jean Larcher |Parti=|Qualité=6{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1434 |Fin=1437 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=9{{e}}, 10{{e}} et 11{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1437 |Fin=1438 |Identité=Guillaume Claveurier |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1438 |Fin=1439 |Identité=Jean Mourraut |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1439 |Fin=1440 |Identité=Jean Barbe |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1440 |Fin=1441 |Identité=Jean de la Fayolle |Parti=|Qualité=}}
{{Élu|Début=1441 |Fin=1442 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=12{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1442 |Fin=1444 |Identité=Jean Mourraut |Parti=|Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1444 |Fin=1445 |Identité=Maurice Claveurier I{{er}} |Parti=|Qualité=13{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1445 |Fin=1446 |Identité=Jean Barbe |Parti=|Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1446 |Fin=1447 |Identité=Jean de la Fayolle |Parti=|Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1447 |Fin=1448 |Identité=Jean Mourraut |Parti=|Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1448 |Fin=1449 |Identité=Thomas Boilesve |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1449 |Fin=1450 |Identité=Denis Dausserre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1450 |Fin=1451 |Identité=Hilaire Larcher |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1451 |Fin=1452 |Identité=Hugues de Conzay |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1452 |Fin=1453 |Identité=Jean Pasquier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1453 |Fin=1454 |Identité=Jean Chèvredens |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1454 |Fin=1455 |Identité=Pierre Prévost |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1455 |Fin=1457 |Identité=Hugues de Conzay |Parti= |Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1457 |Fin=1458 |Identité=Mathurin Arembert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1458 |Fin=1459 |Identité=Guillaume Vouzy |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1459 |Fin=1460 |Identité=Nicole Acton |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1460 |Fin=1461 |Identité=Jean Boisleve |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1461 |Fin=1462 |Identité=Jean Mourraut |Parti= |Qualité=5{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1462 |Fin=1463 |Identité=André Chaillé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1463 |Fin=1464 |Identité=Michel Dauron |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1464 |Fin=1465 |Identité=Jean de Moulins |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1465 |Fin=1466 |Identité=Jamet Gervain |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1466 |Fin=20 octobre 1466 |Identité=André de Conzay |Parti= |Qualité=remplacé par Louis XI }}
{{Élu|Début=20 octobre 1466 |Fin=1467 |Identité=Jamet Gervain Conzay |Parti= |Qualité=imposé par Louis XI }}
{{Élu|Début=1467 |Fin=1468 |Identité=Colas Mourraut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1468 |Fin=1469 |Identité=Jean Chambon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1469 |Fin=1470 |Identité=Jean de Janoilhanc |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1470 |Fin=1471 |Identité=Pierre Roigne |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1471 |Fin=1472 |Identité=Jean Gazeau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1472 |Fin=1473 |Identité=Jean Rideau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1473 |Fin=1474 |Identité=Jean Favereau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1474 |Fin=1475 |Identité=François Herbert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1475 |Fin=1476 |Identité=Maurice Claveurier II |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1476 |Fin=1477 |Identité=Nicolas Boisleve |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1477 |Fin=1478 |Identité=Léonard de Janoilhac |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1478 |Fin=1479 |Identité=Pierre Gervain |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1479 |Fin=1480 |Identité=Louis Garnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1480 |Fin=1481 |Identité=Jean Richard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1481 |Fin=1482 |Identité=Louis Chèvredens |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1482 |Fin=1483 |Identité=Roger Le Roy |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1483 |Fin=1484 |Identité=Jacques Pasquier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1484 |Fin=1485 |Identité=Pierre Durand |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1485 |Fin=1486 |Identité=Nicolas Royrand |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1486 |Fin=1487 |Identité=Yves Charlet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1487 |Fin=1488 |Identité=Pierre Guivreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1488 |Fin=1489 |Identité=Jean Claveurier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1489 |Fin=1490 |Identité=François Bourdin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1490 |Fin=1491 |Identité=Christophe Gervier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1491 |Fin=1493 |Identité=Jean Favereau |Parti= |Qualité=2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1493 |Fin=1494 |Identité=Pierre Prévost |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1494 |Fin=1495 |Identité=Pierre Roigne |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1495 |Fin=1496 |Identité=Charles Bonnaud |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1496 |Fin=1497 |Identité=Hilaire Boisleve |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1497 |Fin=1498 |Identité=Hugues Acton |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1498 |Fin=1499 |Identité=Joachim Tudert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1499 |Fin=1500 |Identité=Maurice Claveurier III |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1500 |Fin=1501 |Identité=Jacques Beaucé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1501 |Fin=1502 |Identité=Jacques de Lymeur |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1502 |Fin=1503 |Identité=Pierre Thoreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1503 |Fin=1504 |Identité=Jamet Gervain |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1504 |Fin=1505 |Identité=Jacques Tinteau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1505 |Fin=1506 |Identité=Michel Mourraut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1506 |Fin=1507 |Identité=Nicolas Claveurier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1507 |Fin=1508 |Identité=Simon Herbert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1508 |Fin=1509 |Identité=Philippe de la Ruelle |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1509 |Fin=1510 |Identité=François Doyneau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1510 |Fin=1511 |Identité=Jacques Dausseurre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1511 |Fin=1512 |Identité=Jean de Péréfixe |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1512 |Fin=1513 |Identité=Nicolas de Claveurier |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1513 |Fin=1514 |Identité=François Prévost |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1514 |Fin=1515 |Identité=Jean Guillin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1515 |Fin=1516 |Identité=Jean Chèvredens |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1516 |Fin=1517 |Identité=Pierre Régnier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1517 |Fin=1518 |Identité=Jean Bastard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1518 |Fin=1519 |Identité=Bertrand Rat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1519 |Fin=1520 |Identité=Maurice Vernou |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1520 |Fin=1521 |Identité=François Fumé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1521 |Fin=1522 |Identité=Thomas Mesnagier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1522 |Fin=1524 |Identité=André Juge |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1524 |Fin=1526 |Identité=René Dausseure |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1526 |Fin=1527 |Identité=Georges Rogier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1527 |Fin=1528 |Identité=Jean Rogier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1528 |Fin=1529 |Identité=Charles Richard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1529 |Fin=1530 |Identité=René Berthelot |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1530 |Fin=1531 |Identité=Guillaume Rogier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1531 |Fin=1532 |Identité=Jean Acton |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1532 |Fin=1533 |Identité=Nicole Clabat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1533 |Fin=1534 |Identité=Jean Crouzilles |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1534 |Fin=1535 |Identité=François Porcheron |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1535 |Fin=1536 |Identité=Jean de Brilhac |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1536 |Fin=1537 |Identité=Jacques Regnault |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1537 |Fin=1538 |Identité=Antoine Duval |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1538 |Fin=1539 |Identité=Mathurin Roigne |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1539 |Fin=1540 |Identité=Pierre Rat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1540 |Fin=1541 |Identité=Pierre Prévost |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1541 |Fin=1542 |Identité=James de Lauzon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1542 |Fin=1543 |Identité=Jean Estivalle |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1543 |Fin=1544 |Identité=Jean Goislard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1544 |Fin=1545 |Identité=René Dausseure |Parti= |Qualité=3{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1545 |Fin=1546 |Identité=Guy Le Bascle |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1546 |Fin=1547 |Identité=Nicolas Fumé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1547 |Fin=1548 |Identité=Charles de la Ruelle |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1548 |Fin=1549 |Identité=Nicolas Prévost |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1549 |Fin=1550 |Identité=Guillaume de Morennes |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1550 |Fin=1551 |Identité=Michel Chausseblanche |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1551 |Fin=1552 |Identité=Philippe Arembert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1552 |Fin=1553 |Identité=Pierre Leblanc |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1553 |Fin=1554 |Identité=Jean Berthé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1554 |Fin=1555 |Identité=Jean Caillet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1555 |Fin=1556 |Identité=Philippe Lucas |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1556 |Fin=1557 |Identité=Nicolas d’Elbène |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1557 |Fin=1558 |Identité=René Dausseure |Parti= |Qualité=4{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1558 |Fin=1559 |Identité=Joachim Rogier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1559 |Fin=1560 |Identité=Nicole Le Roy |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1560 |Fin=1561 |Identité=Jean Palustre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1561 |Fin=1562 |Identité=Jacques Le Breton |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1562 |Fin=1562 |Identité=Jacques Herbert |Parti= |Qualité=pendu le 7 août<br/>remplacé par le lieutenant de police }}
{{Élu|Début=1563 |Fin=1564 |Identité=Pierre Vidard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1564 |Fin=1566 |Identité=François Aubert |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1566 |Fin=1568 |Identité=Maixent Poitevin |Parti= |Qualité=1{{re}} et 2{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1568 |Fin=1569 |Identité=François Lucas |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1569 |Fin=1570 |Identité=Joseph Le Bascle |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1570 |Fin=1571 |Identité=Hilaire Rogier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1571 |Fin=1572 |Identité=François Pastoureau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1572 |Fin=1573 |Identité=Jean de La Haye |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1573 |Fin=1574 |Identité=François de Lauzon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1574 |Fin=1575 |Identité=Pierre Courtinier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1575 |Fin=1576 |Identité=Pierre Pidoux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1576 |Fin=1577 |Identité=Raoul d’Elbène |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1577 |Fin=1578 |Identité=Pierre Rat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1578 |Fin=1579 |Identité=René Mourraut |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1579 |Fin=1580 |Identité=Gaucher, dit [[Scévole de Sainte-Marthe (1536-1623)|Scévole de Sainte-Marthe]] |Parti= |Qualité=Poète }}
{{Élu|Début=1580 |Fin=1581 |Identité=René Arnould |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1581 |Fin=1582 |Identité=Barthélemy Delavau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1582 |Fin=1583 |Identité=Jacques Foucquet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1583 |Fin=1584 |Identité=Louis de Sainte-Marthe |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1584 |Fin=1585 |Identité=René Boisson |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1585 |Fin=1586 |Identité=François Palustre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1586 |Fin=1587 |Identité=Florentin du Ruau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1587 |Fin=1588 |Identité=Jacques Clabat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1588 |Fin=1589 |Identité=Joseph Le Bascle |Parti= |Qualité= mort le 18 janvier }}
{{Élu|Début=1589 |Fin=1589 |Identité=Jean Palustre |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1589 |Fin=1590 |Identité=René Brochard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1590 |Fin=1591 |Identité=François Dubois |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1591 |Fin=1592 |Identité=Jean Chevalier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1592 |Fin=1593 |Identité=Mathurin de Belleville |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1593 |Fin=1594 |Identité=Pierre Pidoux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1594 |Fin=1595 |Identité=Maurice Roatin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1595 |Fin=1596 |Identité=René Rousseau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1596 |Fin=1597 |Identité=Philippe Jouslard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1597 |Fin=1598 |Identité=François Fumé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1598 |Fin=1599 |Identité=Marc Jarno |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1599 |Fin=1600 |Identité=Jean Martin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1600 |Fin=1601 |Identité=François Gruget |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1601 |Fin=1602 |Identité=[[Scévole de Sainte-Marthe (1536-1623)|Scévole de Sainte-Marthe]] |Parti= |Qualité=2{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1602 |Fin=1603 |Identité=François Dreux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1603 |Fin=1604 |Identité=André Richard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1604 |Fin=1605 |Identité=Jean Goguet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1605 |Fin=1606 |Identité=Émery Regnault |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1606 |Fin=1607 |Identité=René de La Lande |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1607 |Fin=1608 |Identité=Jean Constant |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1608 |Fin=1609 |Identité=Mathieu Barbarin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1609 |Fin=1610 |Identité=François Laguillier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1610 |Fin=1611 |Identité=Nicolas Sochet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1611 |Fin=1612 |Identité=Jean Rougier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1612 |Fin=1613 |Identité=Pierre Peyraud |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1613 |Fin=1614 |Identité=Nicolas de Sainte-Marthe |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1614 |Fin=1615 |Identité=Pierre de Brilhac |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1615 |Fin=1616 |Identité=Pierre Pidoux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1616 |Fin=1617 |Identité=Pierre Lambert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1617 |Fin=1618 |Identité=Isaïe Brochard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1618 |Fin=1619 |Identité=Jean Pidoux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1619 |Fin=1620 |Identité=François de Brilhac |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1620 |Fin=1621 |Identité=Charles Boynet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1621 |Fin=1622 |Identité=René Thoreau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1622 |Fin=1623 |Identité=Jacques Mayaud |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1623 |Fin=1624 |Identité=Jean Poussineau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1624 |Fin=1625 |Identité=René Buignon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1625 |Fin=1626 |Identité=Pierre Roatin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1626 |Fin=1627 |Identité=Charles Irland |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1627 |Fin=1628 |Identité=Jean Gabriau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1628 |Fin=1629 |Identité=René Richeteau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1629 |Fin=1630 |Identité=Jacques de Gennes |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1630 |Fin=1631 |Identité=Julien Cerizier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1631 |Fin=1632 |Identité=François Pidoux |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1632 |Fin=1633 |Identité=François Massard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1633 |Fin=1634 |Identité=René de la Coussaye |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1634 |Fin=1635 |Identité=Jean Robion |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1635 |Fin=1636 |Identité=Étienne Maquenon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1636 |Fin=1637 |Identité=Pierre Guyon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1637 |Fin=1638 |Identité=Antoine de Montjon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1638 |Fin=1639 |Identité=Étienne Le Maye |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1639 |Fin=1640 |Identité=François Carré |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1640 |Fin=1641 |Identité=Jacques Audebert |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1641 |Fin=1642 |Identité=Jacques Carlouet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1642 |Fin=1643 |Identité=Martin Reveau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1643 |Fin=1644 |Identité=René Rougier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1644 |Fin=1645 |Identité=Jacques Buignon |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1645 |Fin=1646 |Identité=Isaac Barbarin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1646 |Fin=1647 |Identité=François de Razes |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1647 |Fin=1648 |Identité=Jean Pavin |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1648 |Fin=1649 |Identité=Jean Richeteau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1649 |Fin=1650 |Identité=Jean Coulard |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1650 |Fin=1651 |Identité=Antoine Rabaut |Parti= |Qualité=mort le 5 février }}
{{Élu|Début=1651 |Fin=1651 |Identité= Jean Pidoux |Parti= |Qualité=maire pour la 2{{e}} fois<br/>par intérim }}
{{Élu|Début=1651 |Fin=1652 |Identité=Jean Reveau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1652 |Fin=1653 |Identité=René de La Fontaine |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1653 |Fin=1654 |Identité=Jacques Augron |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1654 |Fin=1655 |Identité=Pierre Palisson |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1655 |Fin=1656 |Identité=Antoine Clabat |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1656 |Fin=1657 |Identité=René Dupont |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1657 |Fin=1658 |Identité=Pierre Baron |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1658 |Fin=1659 |Identité=Louis Richeteau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1659 |Fin=1660 |Identité=André Divé |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1660 |Fin=1661 |Identité=Paul Ogeron |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1661 |Fin=1662 |Identité=Pierre Fournier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1662 |Fin=1663 |Identité=Jean Le Roy |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1663 |Fin=1664 |Identité=René Citoys |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1664 |Fin=1665 |Identité=Godefroy Poussineau |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1665 |Fin=1666 |Identité=Charles Pasquet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1666 |Fin=1667 |Identité=François du Tranchet |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1667 |Fin=1668 |Identité=Louis Chappot |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1668 |Fin=1669 |Identité=Pierre Thomas |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1669 |Fin=1670 |Identité=Jacques Ollivier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1670 |Fin=1673 |Identité=Jean Gabriau |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1673 |Fin=1674 |Identité=Jacques Audebert |Parti= |Qualité=mort le 7 janvier }}
{{Élu|Début=1674 |Fin=1674 |Identité=Jean Gabriau |Parti= |Qualité=maire pour la 4{{e}} fois }}
{{Élu|Début=1674 |Fin=1676 |Identité= Jean Gabriau |Parti= |Qualité=5{{e}} et 6{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1676 |Fin=1677 |Identité=Claude Légier |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1677 |Fin=1678 |Identité=Pierre de Gennes |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1678 |Fin=1679 |Identité=Jacques Rabereul |Parti= |Qualité= }}
{{Élu|Début=1679 |Fin=1683 |Identité=Jacques de Gennes |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}}, 3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1683 |Fin=1687 |Identité=Pierre de Chasaud |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}}, 3{{e}} et 4{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1687 |Fin=1690 |Identité=Jacques Rabereul |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1690 |Fin=1693 |Identité=René Le Vacher |Parti= |Qualité=1{{re}}, 2{{e}} et 3{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1693 |Fin=1701 |Identité=René Varin |Parti= |Qualité=dit « maire perpétuel » <br/>(8 élections consécutives) }}
{{Élu|Début=1701 |Fin=1706 |Identité=Paul du Tiers |Parti= |Qualité=également « maire perpétuel »<br/>5 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1706 |Fin=1717 |Identité=François du Tiers |Parti= |Qualité=son fils, également « maire perpétuel »<br/>11 élections consécutives}}
{{Élu|Début=1717 |Fin=1722 |Identité=Jean Poignand |Parti= |Qualité= 5 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1722 |Fin=1727 |Identité=Thibaut Forien |Parti= |Qualité= 5 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1727 |Fin=1731 |Identité=Pierre-Mathieu Babinet |Parti= |Qualité=4 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1731 |Fin=1737 |Identité=Charles François Blondé |Parti= |Qualité=6 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1737 |Fin=1738 |Identité= Thibaut Forien |Parti= |Qualité=6{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1738 |Fin=1740 |Identité= Charles François Blondé |Parti= |Qualité=7{{e}} et 8{{e}} élections }}
{{Élu|Début=1740 |Fin=1741 |Identité= Thibaut Forien |Parti= |Qualité=7{{e}} élection }}
{{Élu|Début=1741 |Fin=1747 |Identité=Élie Forien |Parti= |Qualité=6 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1747 |Fin=1751 |Identité=Jean-Baptiste Gaborit |Parti= |Qualité=4 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1751 |Fin=1755 |Identité=François Orré |Parti= |Qualité=4 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1755 |Fin=1759 |Identité=Jean-Jacques Texier |Parti= |Qualité=4 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1759 |Fin=1763 |Identité=Jean Razay |Parti= |Qualité=4 élections consécutives }}
{{Élu|Début=1763 |Fin=1769 |Identité=Jacques Stinville |Parti= |Qualité=8 élections consécutives, <br/>mort le 3 mars 1769 }}
{{Élu|Début=1769 |Fin=1773 |Identité= |Parti= |Qualité=''vacance de la mairie'' }}
{{Élu|Début=1773 |Fin=1784 |Identité=Léonard François-Xavier Pallu du Parc |Parti= |Qualité=nommé par brevet }}
{{Élu|Début=1784 |Fin=1790 |Identité=Jean Mathieu Chabiel de Morière<br/>(1743-1805) |Parti= |Qualité=nommé par commission,<br/>le 6 août 1784 }}
{{ÉluFin}}
}}
{{boîte déroulante
|titre= Liste des maires de Poitiers de la Révolution française à 1945
|label=[dérouler]
|contenu=
{{ÉluDébut|Titre=Liste des maires de Poitiers de la Révolution française à 1945 }}
{{Élu |Début= 1941 |Fin= 1944 |Identité= [[Jacques Masteau]] |Parti=[[Parti radical indépendant|PRI]]| Qualité=Avocat }}
{{ÉluFin}}
}}
{{ÉluDébut |Titre= Liste des maires depuis 1945<ref>Sources : Denys Frétier. ''L’homme aux quatre maires''. La Nouvelle-République, n° des 10-11 décembre 2007 (avec ''Paul Vertadier'' (sic)) pour les quatre maires d’après-guerre</ref>}}
{{Élu |Début= 1944 |Fin= 1947 |Identité= Pierre Guillon |Parti=[[Parti républicain, radical et radical-socialiste|Radical]]| Qualité= Recteur }}
{{Élu |Début= 1947 |Fin= 1952 |Identité= Paul Blet |Parti=[[Parti républicain, radical et radical-socialiste|Radical]]| Qualité= Professeur à l’[[Université de Poitiers]]}}
{{Élu |Début= 1952 |Fin= 1965 |Identité= [[Jacques Masteau]] |Parti=[[Parti radical indépendant|Radical indépendant]]| Qualité= Député, sénateur }}
{{Élu |Début= 1965 |Fin= 1977 |Identité= [[Pierre Vertadier]] |Parti=[[Union des démocrates pour la République|UDR]]| Qualité= Pharmacien, secrétaire d’État, député}}
{{Élu |Début= 1977 |Fin= 2008 |Identité= [[Jacques Santrot]] |Parti=[[Parti socialiste (France)|PS]]| Qualité=Professeur, ancien député }}
{{Élu |Début= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identité= [[Alain Claeys]] |Parti=[[Parti socialiste (France)|PS]]| Qualité=Enseignant, député }}
{{ÉluFin}}
== Jumelages ==
* {{Jumelage|Northampton|Royaume-Uni|the United Kingdom|année=1979}}
* {{Jumelage|Marbourg|Allemagne|Germany|année=1981}}
* {{Jumelage|Lafayette (Louisiane)|États-Unis|the United States|année=1975|ville=Lafayette}}
* {{Jumelage|Coimbra|Portugal|Portugal|année=1979}}
* {{Jumelage|Iaroslav|Russie|Russia|année=1970}}
* {{Jumelage|Moundou|Tchad|Chad|année=1990}}
* {{Jumelage|Iaşi|Roumanie|Romania|année=1969}}
== Heraldique ==
{{Blason-ville-fr
| img1=Blason_ville_fr_Poitiers_(Vienne).svg
| l1=150px
| legende1=
| texte= La ville de '''Poitiers''' porte:
* ''D'argent au lion de gueules, à la bordure de sable besantée d'or ; au chef d'azur chargé de trois fleurs de lis d'or.'<br />
C'est le blasonnement qu'on trouve dans le ''Grand Larousse encyclopédique'' en 10 volumes.
[[Victor Adolphe Malte-Brun|Malte-Brun]], dans ''la France illustrée'', tome V (1884), pour sa part blasonne ainsi :
:''D'argent, au lion de gueules, à la bordure de sable, chargée de 12 besants d'or, au chef d'azur, chargé de trois fleurs de lis d'or.'' (alias:''D'or, au lion grimpant de sable, à la bordure du même, chargée de 12 besants d'or, au chef d'azur, semé de fleurs de lis d'or.'')
Le chef de France (d'azur à trois fleur de lys d'or) surcharge la partie haute de la bordure et ses trois besants lorsque la ville est rattachée au royaume de France. Elle le conserve sous domination anglaise. Le blasonnement actuel sous-entend une bordure chargées de 8 besants (valeur défaut pour le besanté) contre les 12 de Malte-Brun. De fait, les représentations les plus fréquentes présentent 9 besants visibles, ce qui, avec les trois cachées pas le chef brochant, conforte les 12 besants de Malte-Brun.
}}
== Voir aussi ==
=== Articles connexes ===
* [[édit de Poitiers]] (1577) durant les [[guerres de religion (France)|guerres de religion]]
* [[Diane de Poitiers]]
=== Liens externes ===
{{CommonsCat}}
*'''[http://www.mairie-poitiers.fr Site officiel de la ville de Poitiers]'''
*[http://www.agglo-poitiers.fr Site de l'agglomération de Poitiers]
*[http://www.univ-poitiers.fr Site de l'Université de Poitiers]
*[http://www.ot-poitiers.fr Site de l'Office de Tourisme]
*[http://www.ign.fr/affiche_rubrique.asp?rbr_id=1087&CommuneId=78098 Poitiers sur le site de l'Institut géographique national]
*[http://www.recensement.insee.fr/RP99/rp99/co_navigation.co_page?nivgeo=C&codgeo=86194&theme=ALL&typeprod=ALL&lang=FR&quelcas=LISTE Poitiers sur le site de l'Insee]
*[http://www.chu-poitiers.fr Le CHU de Poitiers]
*[http://poitiers.tchaykovsky.com/temno.htm ''Photos nocturnes de Poitiers'']
== Bibliographie ==
* Stéphane Blond, ''Visiter Poitiers'', Bordeaux, Éditions Sud Ouest, 2008.
* ''Poitiers, une histoire culturelle, 1800-1950'', ouvrage collectif coordonné par Alain Quella-Villéger, Atlantique, éditions de l'actualité scientifique Poitou-Charentes (espace Mendès-France, Poitiers).
== Sources ==
* [[Robert Favreau (historien)|Robert Favreau]], Régis Reche et Yves-Jean Riou (directeurs), ''Bonnes villes du Poitou et des pays charentais (XII{{e}}-XVIII{{e}} siècles) : Actes du colloque tenu à Saint-Jean-d’Angély les 24-25 septembre 1999'', publiés par la [[Société des antiquaires de l'Ouest]] ''in'' Mémoires de la Société des antiquaires de l'Ouest et des Musées de Poitiers, 5{{e}} série, tome VIII (2002), à Poitiers. ISBN 2-9519441-0-1
=== Notes et références ===
<references/>
{{Préfectures des départements de France}}
{{Préfectures des régions de France}}
{{Portail Poitou-Charentes}}
[[Catégorie:Poitiers| ]]
[[Catégorie:Via Turonensis]]
[[Catégorie:Villes et villages fleuris|Poitiers]]
[[Catégorie:Tourisme en Vienne]]
[[an:Piteus]]
[[ar:بواتييه]]
[[bg:Поатие]]
[[ca:Poitiers]]
[[ceb:Poitiers]]
[[cs:Poitiers]]
[[cy:Poitiers]]
[[da:Poitiers]]
[[de:Poitiers]]
[[el:Πουατιέ]]
[[en:Poitiers]]
[[eo:Poitiers]]
[[es:Poitiers]]
[[eu:Poitiers]]
[[fi:Poitiers]]
[[frp:Pouètiérs]]
[[id:Poitiers]]
[[io:Poitiers]]
[[it:Poitiers]]
[[ja:ポワチエ]]
[[la:Pictavium]]
[[lb:Poitiers]]
[[lt:Puatjė]]
[[nl:Poitiers]]
[[nn:Poitiers]]
[[no:Poitiers]]
[[oc:Peitieus]]
[[pl:Poitiers]]
[[pt:Poitiers]]
[[ro:Poitiers]]
[[ru:Пуатье]]
[[simple:Poitiers]]
[[sl:Poitiers]]
[[sv:Poitiers]]
[[sw:Poitiers]]
[[vi:Poitiers]]
[[vo:Poitiers]]
[[zh:普瓦捷]]